Lęk i inne emocje w zmianie

Każda zmiana, nawet taka pozytywna jak awans budzi w nas różne emocje. Nie tylko te „dobre”, które chcemy czuć, ale też trudne: niepokój, lęk, smutek czy złość. To zupełnie naturalne.

(Jeśli wolisz obejrzeć film zamiast czytać kliknij👉 Lęk i inne emocje w zmianie)

Na krzywej Fishera widać, jak wiele emocji towarzyszy zmianie — od ekscytacji, przez przygnębienie, aż po radość i dumę. Oczywiście schemat ten, jak każdy jest pewnym uproszczeniem rzeczywistości. Nie każdy przechodzi przez nie w tej samej kolejności, ale każdy z nas ich doświadcza.

 

Gdy pokazuję ten wykres swoim klientom coachingowym, wielu z nich czuje ulgę.
Nagle okazuje się, że to nie tylko oni mają chwile zwątpienia, strachu czy zniechęcenia. Wszyscy tak mamy — i to jest w porządku.
Samo zaakceptowanie emocji często zmniejsza ich siłę i negatywny wpływ.

Lęk to największe wyzwanie w procesie zmiany.

Lęk potrafi zablokować nas całkowicie. Może sprawić, że będziemy unikać zmiany, zaprzeczać jej potrzebie albo zatrzymamy się w połowie drogi.

Często wtedy włącza się mechanizm obronny – zaprzeczanie.
„To nie ja mam problem, tylko oni są zbyt wymagający.”
Zaprzeczanie na chwilę poprawia samopoczucie, ale na dłuższą metę niczego nie rozwiązuje.

Lęk często ukrywa się pod wymówkami.

Zamiast powiedzieć „boję się”, mówimy:

• „Nie mam czasu.”

• „Muszę być w 100% pewna, zanim zacznę.”

• „Jeszcze nie jestem wystarczająco przygotowany.”

Brzmi znajomo?

„Nie mam czasu” to najpopularniejsza wymówka świata. Ale prawda jest taka, że każdy z nas ma 24 godziny. Pytanie brzmi: na co chcesz je przeznaczyć? Jeśli coś naprawdę jest dla Ciebie ważne — znajdziesz na to czas.

A „muszę być pewna”? — niemożliwe. Pewność pojawia się dopiero wtedy, gdy działasz, nie wcześniej. Dopóki nie spróbujesz, masz tylko hipotezy, nie fakty.

Podobnie z przygotowaniem. W zmianie nie ma gwarancji sukcesu. Możesz zwiększyć swoje szanse, ale nie wyeliminujesz ryzyka. A jeśli coś jest dla Ciebie naprawdę ważne — warto zapłacić cenę porażki i spróbować mimo strachu.

Co robić, gdy lęk pojawia się w trakcie zmiany?

Lęk może wrócić w środku procesu i znowu zatrzymać nas w miejscu.
Trudno wtedy odróżnić, czy to tylko wymówki, czy może rzeczywiste zagrożenie.
Dlatego warto mieć wsparcie innych – kogoś, kto spojrzy na sytuację z boku, z dystansem.

Działaj pomimo lęku

Nie da się nie czuć strachu. Ale można działać mimo niego – krok po kroku, ucząc się go oswajać.

Najpierw warto nazwać, czego dokładnie się boisz.

• Krytyki?

• Wstydu i obniżonej samooceny?

• Odrzucenia przez ważne osoby?

• A może tego, że sobie nie poradzisz?

Przykład: boisz się awansu, bo wiąże się z wystąpieniami publicznymi.
Nie chcesz wyjść na niekompetentną osobę, więc wolisz nie ryzykować.
Ale jeśli nazwiesz ten lęk, możesz się do niego przygotować – pójść na szkolenie, przećwiczyć wystąpienia w bezpiecznym gronie, stopniowo się oswajać. Nie musisz od razu wskakiwać na głęboką wodę. Zacznij od małych kroków.

Kiedy lęk paraliżuje

Czasem lęk jest tak silny, że dosłownie „wyłącza myślenie”. Wtedy warto sięgnąć po metody, które uspokajają ciało i umysł – np. ćwiczenia oddechowe, uważność, koncentrację na odczuciach w ciele.

Gdy lęk wynika z przekonań

Nie zawsze boimy się samej sytuacji. Czasem źródłem strachu są nasze myśli:
„Nie nadaję się”, „Nie dam rady”, „Nie zasługuję na sukces”.
To przekonania, które podkopują naszą wiarę w siebie.

Warto wtedy popracować z tzw. wewnętrznym krytykiem – tym głosem, który nas ocenia i zniechęca.
Nie musisz go uciszać. Wystarczy, że nauczysz się z nim rozmawiać, nie traktując jego słów jak prawdy absolutnej.

Moje sposoby na oswajanie lęku

Każdy ma swoje metody radzenia sobie z emocjami. Ja lubię sublimację – czyli przelanie emocji na papier. Czasem spisuję wszystkie swoje myśli, by oczyścić głowę. Innym razem po prostu maluję, żeby uwolnić napięcie.

Jeśli nie wiesz, co działa u Ciebie — eksperymentuj. Sprawdź różne sposoby, wybierz to, co Ci pomaga.
A jeśli czujesz, że lęk Cię przerasta — poszukaj wsparcia: przyjaciela, coacha, psychoterapeuty.

Podsumowanie

• W zmianie pojawia się wiele emocji – ich akceptacja ułatwia przejście przez proces.

• Lęk odczuwa każdy – ważne, by działać pomimo niego.

• Znajdź swoje sposoby na oswajanie lęku i inspiruj się tymi, którzy dobrze sobie z nim radzą.